Ai cũng biết món sương sâm sương sáo ăn rất mát, có tác dụng giải nhiệt và bồi bổ sức khỏe. Mùa hè rồi, chúng ta hãy tranh thủ trồng ngay cho cả nhà có cái ăn thả ga nhé! Đơn giản chứ không khó đâu ạ!
Dây sương sâm thường mọc tự nhiên trong rừng núi hoặc khu vườn hoang dại nhưng nhiều người đã có thể tự trồng tại nhà để làm thạch, coi như một vị thuốc.Dây sương sâm thực chất rất dễ trồng, dễ sống vì chúng thuộc loại dây leo, tuy nhiên nếu trồng sai cách có thể sẽ khiến cây chết. Sương sâm là cả 1 kho tàng dược liệu, lá sương sâm thường được dùng để giải nhiệt, nhuận gan, không độc…Lá sương sâm còn được gọi là lá mối, nó có 2 loại, một loại lá trơn láng và một loại lá hình trái tim có lông mịn, gọi là sương sâm lông. Loại sương sâm lông khi vò với nước nhanh đông hơn, làm thạch ăn rất ngon.
Công dụng của cây sương sâm
Sương sâm có hai loại: Một loại lá trơn láng và một loại lá hình quả tim có lông mịn, gọi là sương sâm lông, tức lá mối. Loại sương sâm lông, khi vò với nước nhanh đông hơn, làm thạch ăn. Lá sương sâm (mối) thường mọc tự nhiên trong rừng, trên núi hoặc các khu vườn hoang dại, nhưng gần đây nhiều người đã nhân giống bằng cách ươm hột trồng trong vườn nhà để lấy lá tuy nhiên nếu không nắm vững kỹ thuật trồng, cây sương sâm sẽ không cho năng suất cao thậm chí chết khô.Theo kinh nghiệm dân gian, thạch lá mối (sương sâm) rất mát, nhất là mùa nóng nực ăn vào giúp cơ thể thanh nhiệt. Về thành phần hóa học chưa thấy có tài liệu nghiên cứu, nhưng theo y học cổ truyền, lá mối có tác dụng giải nhiệt, nhuận gan, không độc.Dây sương sâm mọc hoang ở khắp nơi, ở đồng bằng cũng như rừng núi trên khắp nước ta. Theo các tài liệu cây thuốc Việt Nam thì rễ dây sương sâm thát lát phơi hay sấy khô có thể chữa đau họng, đau lưng, đau bụng, đau dạ dày, tiêu chảy, bệnh về gan, huyết áp cao, đau răng…
Cách trồng dây sương sâm
Ủ hạt giống
Từ hạt, thân mang rễ hoặc giâm cành sương sâm cho ra rễ. Hặc ngâm hạt giống theo tỉ lệ: 4 sôi 6 lạnh trước một đêm, dùng khăn dày gói các hạt giống vào rồi làm ướt sau đó buộc lại treo nơi có nắng. Khoảng 7-10 ngày đến khi nào hạt giống nứt ra.Còn nếu có lấy giống từ thân rễ thì cắt đoạn dài 10 đến 15cm giâm vào bầu đất sau khi ra rễ, chờ cây cao khoảng 1 đến 2 tấc rồi đem ra chậu trồng.
Làm đất
Sương sâm thích hợp ở những nơi có đất ráo thoát nước tốt nhưng có độ mùn cao, được che mát khoảng 20 – 30%, mặc dù dây sương sâm cần nhiều nước nhưng không chịu được úng nên phải làm thoát nước cho tốt.Chọn những cây lá tốt sinh trưởng mạnh (lá xanh bóng, mượt, kích thước lá to), tách ra đem trồng, đừng trồng vào mùa mưa thì sương sâm dễ bị chết lắm đó.Cho cây con vào trong chậu đất, sau đó tưới nước nhẹ cho cây đủ ẩm. Ngày tưới nước 2 lần cho cây.
Ươm cây giống
Chọn những cây lá tốt sinh trưởng mạnh (lá xanh bóng, mượt, kích thước lá to), tách ra đem trồng, vào tháng 5 Âm lịch khi có mưa nhiều thì sương sâm sẽ bị chết, phải thu gom cây con, hạt giống đem cất để chuẩn bị cho năm sau. Trồng cây con gieo sẵn vào từng hàng vào đất (ngập 2/3 đoạn thân vừa cắt), sau đó tưới nước nhẹ cho cây đủ ẩm. Hàng ngày tưới nước 2 lần cho cây.
Làm giàn cho dây leo
Khi cây ra ngọn nên làm giàn cho dây leo. Làm giàn từ cây tre, hay làm giàn như trồng khổ qua, dưa leo dây. Chú ý: Quấn ngọn định hướng để giúp dây leo dễ hơn.
Cách chăm sóc và thu hoạch
Bón phân
Lượng phân bón cho 1.000m2 như sau: Bón lót bằng phân chuồng hoai 1,5 tấn, phân lân 35kg. Bón cho cây đang thu hoạch bằng phân chuồng ủ hoai + phân NPK: 16-16-8 liều lượng 5kg phân chuồng + 200g phân NPK: 16-16-8/năm/gốc chia làm nhiểu lần trong năm (3 – 5 lần bón). Để bảo đảm vườn luôn xanh tốt, thường xuyên tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục, hạn chế bón phân đạm.
Phòng trừ sâu bệnh
Lá sương sâm là loại cây trồng ít sâu bệnh hại, sương sâm rất sợ úng, úng sẽ dễ bị bệnh, đặc biệt là bệnh thối rễ, chết nhanh. Nếu đất không được tơi xốp và thoát nước thì bệnh chết nhanh có điều kiện phát triển mạnh, gây chết dây hoàn toàn. Trong trường hợp trồng cây với mật độ dầy thì những lá phía dưới hay bị cháy, dùng Fe-EDTA tưới thì lá phát triển diêp lục sẽ xanh lại.
Thu hoạch
Từ lúc dây bắt đầu bỏ ngọn và bắt đầu leo được khoảng 3-4 tháng sau thì có thể thu hoạch được, để lá càng xanh đậm càng tốt, khi vò sẽ cho ra sương sâm ngon hơn. Tùy theo mục đích sử dụng mà cắt nguyên đoạn thân hoặc hái lá làm sương sâm.
Muốn làm thạch sương sâm, người ta dùng lá rửa sạch (khoảng 100gr cho 3 lít nước) rồi dùng tay vò nát hoặc giã trong một thau nước sôi để nguội. Nước ra càng đậm đặc, sương sâm càng dai và ngon. Sau khi vò xong, lọc lấy phần nguyên chất, sau khoảng 1 tiếng đồng hồ nước sẽ cô đọng. Nếu cho vào tủ lạnh càng mau đặc hơn. Thạch sương sâm có thể ăn riêng với đường cát nhưng cũng có thể phối hợp với nước cốt dừa và nước đường gừng thêm vài miếng đái tạo thành một món ăn thanh nhiệt, tươi mát và mùi vị hấp dẫn.
Lưu ý: Lá sâm lông nếu vò thì chuẩn một lạng lá hai lít nước.nếu xay thì 3 lít nước nhé.khi vò hoặc xay bạn nhỏ vào mấy giọt dầu ăn là thạch sâm sẽ mịn và không có bọt khí.