Dẫu một cây to lớn đến chừng nào cũng chỉ bắt đầu từ một hạt giống rất nhỏ. Để hạt giống nảy mầm, sinh trưởng, phát triển tốt cần thiết những vấn đề sau
Hạt nảy mầm cần độ ẩm, nhiệt độ. Một số trường hợp khó nảy mầm hơn cần đến việc phá vỡ trạng thái ngủ của hạt (thường là các hạt của cây hạt trần như thông, tùng,…) Độ ẩm ở đây chính là lượng nước cần thiết để hạt trương to. Khi trương lên lớp vỏ bọc của hạt sẽ căng ra và nứt nanh để mầm nhú ra ngoài. Nhiệt độ cần thiết trong quá trình này là 30-40 độ C.
Thực hiện quá trình này như sau: Hạt khô sạch có thể đem phơi nhẹ để đảm bảo hạt khô (việc này nhằm mục đích khi ngâm hạt vào nước hay môi trường ẩm hạt sẽ hút nước để nhanh trương căng) sau đó đem ngâm vào nước ấm (2 sôi + 3 lạnh khoảng 60 độ C) Việc này là cung cấp nhiệt độ để kích thích phá trạng thái ngủ của hạt đồng thời cung cấp một lượng nước để hạt trương căng tuyệt đối. Thời gian ngâm dài ngắn tuỳ vào từng loại hạt. Thông thường 2-4 giờ. Một số loại hạt có lớp vỏ dày, cứng như hạt sen, hạt mướp cần phải làm thủng vỏ hạt (bấm phần vỏ nơi phôi mầm sẽ nhú ra) Việc này vừa làm cho nội nhũ trong hạt hút ẩm (nước) căng nhanh vừa để sau này mầm vươn ra dễ dàng hơn.
Ảnh minh hoạ
Một số loại dễ nảy mầm như hạt rau (xà lách, cải, …) sau khi ngâm chỉ cần để ráo là có thể đem gieo lên nền đất ẩm hoặc giá thể (đất sạch) là được. Tuỳ vào kích thước hạt mà lớp phủ trên mặt luống gieo dày hay mỏng. Thông thường 1- 5mm. Một số loại khác khó nảy mầm hay cần trồng với mức độ đồng đều cao ta có thể đem hạt sau khi ngâm ủ trong khăn ẩm 2-5 ngày sau (tuỳ loại) đến khi hạt nứt nanh (nhú rễ) (như hạt bầu, bí, mướp, khổ qua, dưa, … đây là cách làm chủ yếu) rồi đem trồng ngoài đất hoặc gieo vào bầu (như muồng, đu đủ, chùm ngây,…)
Yêu cầu chung của việc xử lý hạt giống sau khi ngâm là cần độ ẩm cần thiết (60-75%) chỉ cần có thế là hạt có đủ điều kiện nảy mầm.
Với các loại hạt gieo mà không có giai đoạn ngâm ủ như lúa gieo (khác với lúa sạ là giống đã ngâm ra rễ), đậu, … nên gieo vò buổi sáng. Mục đích là để buổi trưa, chiều có nắng lên sẽ làm chết các mầm cỏ dại (do đất lúc này ẩm nên chỉ cần 1 đêm ẩm ướt rễ cỏ dại sẽ nhú ra ngay)
Với những loại cây mà hạt giống đã ngâm, ủ nhú mầm hoặc trồng cây con nên trồng vào lúc trời mát (buổi chiều) và trồng xong nên tưới ẩm ngay. Chú ý lúc trồng không dện chặt tay (bóp chặt tay) vì khi dện chặt sẽ làm tổn thương rễ, mầm non (nếu có) và nghiêm trọng hơn là làm kít bề mặt đất nên khi tưới nước nước sẽ trôi tuột qua vết dện mà không thấm sâu xuống gốc cây hay vị trí đặt hạt giống. Cách làm là đào lỗ vừa với kích thước hạt hoặc bầu cây; đặt hạt đã nhú mầm hoặc bầu cây vào giữa lỗ rồi dùng tay lắp nhẹ lượng đất đủ để giữ ẩm bề mặt (cho hạt) hoặc giữ đứng cây (bầu cây). Điều này quyết định đến tỷ lện đồng đều của cây .
Ảnh minh hoạ
